«Чалавек перадаў, што ён не дажыве». Былая асуджаная Алана Гебрэмарыям — пра будучае вызваленне некаторых палітзвязняў і перамовы
Михаил Полозняков
Статья
5 августа 2024, 13:40

«Чалавек перадаў, што ён не дажыве». Былая асуджаная Алана Гебрэмарыям — пра будучае вызваленне некаторых палітзвязняў і перамовы

Канферэнцыя «Новая Беларусь». Фото: скриншот видео YouTube-канала Светланы Тихановской

4 жніўня ў Вільні на трэцяй канферэнцыі «Новая Беларусь» адна з панэляў была прысвечана тэме палітвязняў — іх вызваленню і рэабілітацыі. Сярод шасці спікераў была асуджаная ў 2021 годзе на 2,5 гады калоніі па «справе студэнтаў» Алана Гебрэмарыям. Яна расказала, чаму неабходна пачаць перамовы за вызваленне палітзняволенных. «Медыязона» пераказвае яе прамову.

«Акно магчымасцяў, якім трэба скарыстацца»

Вітаю ўсіх, мяне завуць Алана Гебрэмарыям, я былая палітзняволенная, таксама супрацоўніца politzek.me і проста неабыякавая беларуска. І сёння я тут не проста як актыўная беларуска, а яшчэ таму, што сэрцам я з людзьмі, якія знаходзяцца зараз у калоніі «Антошкіна» у Гомелі. Там, дзе сядзела ў тым ліку я. Дзе сядзелі экс-палітзняволенныя дзяўчыны, якія знаходзяцца тут. Таксама дзякуй вам, што вы тут, і вы вытрымалі гэты цяжкі шлях.

Яны стаяць пад спякотным сонейкам на пляцы па 40 хвілін. Яны чысцяць зубнымі шчоткамі фантаны, прыбіраюць лужы анучамі і праходзяць праз гэта кожную хвіліну. Мне не хацелася б, каб мы забывалі пра гэта.

Таму ў тым ліку, я сёння з хусткай каланійскай формы — гэта жаночая форма. Я не павязала яе на валасы, каб нікога не траўматызаваць, не трыгерыць. Але вось так людзі выжываюць кожны дзень.

Мы бачым апошнія прэцэдэнты, якія адбываюцца ў свеце. Тут я канешне гавару пра расійска-украінскі абмен, пра апошні абмен Расіі з заходнімі краінамі. Трэба сказаць пра як мінімум 19 палітзняволенных, якія выйшлі з беларускіх турам. Усе гэтыя працэсы адбываюцца зараз: яны не скончваюцца, як пішуць шматлікія тэлеграм-каналы і СМІ.

Зараз у калоніі прыходзяць супрацоўнікі розных структур: выклікаюць людзей наконт напісання памілаванняў, прызнання віны, інтэрв’ю, у тым ліку просяць выехаць разам з сям’ёй і не вяртацца ніколі больш у Беларусь. Гэта адбываецца кожны дзень. З таго, што мы ведаем ад сваякоў, — большасць людзей прымаюць гэтыя прапановы. І зараз рыхтуюцца далейшыя вызваленні людзей.

Мяне вельмі расчароўвае, што часта я чую мэсаджы на сустрэчах, на канферэнцыях, на разлічных пляцоўках пра тое, што з дыктатурай не можа быць дыпляматыі, што гэтыя людзі зрабілі гераічны ўчынак — гэта праўда. І што яны павінны сядзець, таму што гэта іх выбар. І агулам, што памілаванне і ўсе прызнанні віны, гэта пра здраду, пра неправільныя нейкія дзеянні, што яны павінны стойка вытрымаць гэты шлях.

Нават з тэрарыстамі спрабуюць дамаўляцца, каб дастаць людзей з палона. Людзі зараз знаходзяцца ў палоне і мы павінны не забываць, што гэта працягваецца 4 гады. Я лічу, што мы знаходзімся ў тупіку па гэтым пытанні. Зараз, па сутнасці, адкрылася тое акно магчымасцяў, якім можна скарыстацца. Якім трэба скарыстацца.

Палітзняволеная спытала, ці людзі будуць яе цкаваць за памілаванне

Я вызвалілася у лістападзе 2022 года, але да гэтага часу я адчуваю адказнаць за гэтых людзей. Я паабяцала гэтым людзям, што я буду рабіць усё магчымае для таго, каб яны выходзілі. І унутры там ім не важна, якімі шляхамі гэта будзе адбывацца. Я зараз гавару пра большасць. Ёсць асобныя людзі, якія, канешне ж, гатовыя сядзець да канца. І гэта іх выбар. І ніхто, ні адзін бок, ні іншы бок, не павінны гэта асуджаць.

Нядаўна дачка адной з палітзняволеных, да якой прыйшлі з памілаваннем, была на кароткім спатканні. І яе маці запытала, ці людзі будуць яе цкаваць, калі яна падпіша памілаванне і выйдзе на свабоду. Ці дапамогуць ёй увогуле беларусы, калі яна захоча з’ехаць. Ці падтрымаюць яе.

Гэта вельмі балюча, калі мне такое перадаюць. У калоніях людзям кожны дзень прыносяць раздрукоўкі — паказваюць, якія дыскусіі адбываюцца ў дэмакратычным полі, што людзі думаюць пра памілаванне, прызнанне віны, што іх асуджаюць, гэтых людзей. Для іх гэта вельмі сур’ёзнае і складанае пытанне.

«Я прашу ў вас дапамогі»

І тут мне здаецца, што мы, як дэмакратычна настроенае грамадства, павінны пазбавіцца ад любых адзнак гэтых дзеянняў. Вазвесці жыццё чалавека, як самую галоўную каштоўнасць, найвышэйшаю. Рэабілатацыя, перадачы, дапамога дзецям і ўсё, што зараз адбываецца ў дачыненні да палітзняволенных і іх сем’яў, да экс-палітзняволенных — гэта вельмі важна. Трэба працягваць — і дзякуй арганізацыям, якія гэтым займаюцца.

Але самая галоўная наша стратэгічная мэта — гэта перамовы і вызваленне гэтых людзей. Менавіта зараз гэтым варта займацца нам, як супольнасці, як лідарам, у якіх ёсць сувязі з Захадам і з Амерыкай. Таму што калі не будзе вызвалення — рэабілітаваць будзе няма каго. Гэтыя людзі элементарна не дажывуць. Кожны дзень з’яляюцца новыя людзі, у тым ліку ў гуманітарным спісе. Апошні выпадак — не магу агучыць прозвішча і захворванне, но чалавек проста перадаў, што ён не дажыве да сазвона і вельмі прасіў дапамогі ад праваабарончых арганізацый.

На сканчэнні я хацела б сказаць, што цяпер самы лепшы час, каб максімальна паўплываць на працяг працэсу вызвалення. Я звяртаюся да міжнарожных партнёраў. Ёсць таксама меркаванне большасці сваякоў і экс-палітзняволеных, і зняволенных, якія перадаюць просьбы сваякам. Яны хочуць выйсці і просяць дамагчыся гэтага любымі спосабамі. Яны гатовыя на перамовы нават з Лукашэнкам.

Я прашу ў вас дапамогі каб выцягнуць іх з гэтага пекла, і яны просяць у вас дапамогі. І жывуць яны зараз толькі гэтай надзеяй, што адкрылася гэтае акно магчымасцяў, пра якое яны ведаюць. Уключыцеся, калі ласка, у гэтыя перамовы. Дапамажыце нам з гуманітарным вызваленнем людзей, таму што гэта самае зараз важнае.

І беларускім калегам хочацца таксама сказаць, што вывучаная бездапаможнасць ужо не варыянт для нас. Гаварыць, што мы не можам гэта змяніць — таксама. Прайшо ўжо 4 гады і зараз варта аддзяліць гуманітарную місію ад палітычных амбіцый і адгаворак. Усе свае назапашаныя кантакты і палітычную вагу варта ўключыць у гэтую камунікацыю з нашымі партнёрамі, якія самі выказваюць жаданне дапамагчы нам зараз, у тым ліку, пасля расійскага прэцэдэнта з вызваленнямі.

Я хацела бы скончыць, што трэба зрабіць працу па вызваленню людзей прыарытэтам не на словах, а ўсё ж такі, на дзеяннях. І нарэшце пачаць сумесна, супольна, без сварак і спрэчак вызваляць людзей, якім мала засталося, якія ўжо не могуць чакаць. І на нас гэтая адказнасць. Дзякуй вялікі.